Οι μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το έθιμο του Άη-Βασίλη. Ένα έθιμο που περιλαμβάνει αρνητές αλλά και ένθερμους υποστηρικτές. Οι αρνητές του Αγίου, υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ένα έθιμο Αμερικάνικου υλισμού όπου η ανακάλυψη της μη ύπαρξης του μόνο άγχος και θυμό φέρνει στα παιδιά. Υποστηρίζουν ότι τα παιδιά συχνά εμπλέκονται στον μύθο του Άγιου Βασίλη ενάντια στη θέλησή τους, με αποτέλεσμα να νιώθουν εξαπατημένα από τους γονείς όταν μαθαίνουν την αλήθεια αφού τους έχουν πει ψέματα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τον μύθο του πελαργού που φέρνει μωρά.
Από τη άλλη μεριά, οι ειδικοί στον τομέα της αναπτυξιακής ψυχολογίας αναφέρουν όλες εκείνες τις εποικοδομητικές πτυχές της πίστης στον Άγιο Βασίλη, όπως είναι η χρήση της φαντασίας για το παιδί η διαδικασία της συγγραφής γράμματος, της δημιουργίας ζωγραφιών, της αλληλεπίδρασης με τα άλλα παιδιά αλλά και όλα αυτά που συμβολίζει η συγκεκριμένη φιγούρα όπως η αγάπη, η γενναιοδωρία και η ευχαρίστηση του να προσφέρεις χωρίς αντάλλαγμα.
Ωστόσο, ακόμη και εκείνοι οι γονείς που επιδιώκουν και ενισχύουν την ύπαρξη του Άη-Βασίλη στη ζωή των παιδιών τους, έχουν φόβο και άγχος για το πώς θα χειριστούν την κατάσταση όταν θα χρειαστεί να πουν την αλήθεια καθώς αναρωτιούνται αν τραυματίζουν το παιδί υποστηρίζοντας μια φιγούρα που δεν υπάρχει.
Η ηλικία των 7 ετών φαίνεται να είναι η πιο συχνή ηλικία στην οποία τα παιδιά ανακαλύπτουν την αλήθεια για τον Άγιο, καθώς, αρχίζουν να κατανοούν ότι ο γραφικός χαρακτήρας της απάντησης στο γράμμα ταιριάζει περισσότερο με αυτόν της μητέρας τους, ενώ, επίσης αντιλαμβάνονται ότι οι τάρανδοι δεν πετούν.
Σε μια από τις πρώτες έρευνες σχετικά με τον τρόπο που τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι ο Άη-Βασίλης δεν υπάρχει, φάνηκε ότι τα παιδιά διαπιστώνουν την αλήθεια από μόνα τους σε ποσοστό (54%), ενημερώνονται από τους γονείς σε ποσοστό (33%), ενώ περίπου το (13%) φαίνεται να ανακαλύπτουν την αλήθεια συνδυαστικά ρωτώντας τους γονείς τους και από τα λεγόμενα των φίλων τους. Επίσης, έχει φανεί ότι τα αγόρια ήταν πιο πιθανό να έχουν καταλάβει την αλήθεια, ενώ τα κορίτσια ήταν πιο πιθανό να είχαν ενημερωθεί από τρίτους για την αλήθεια.
Τα παιδιά που ανακάλυψαν την αλήθεια από τους γονείς τους δεν φάνηκε να ήταν πιο στεναχωρημένα από αυτά που έμαθαν την αλήθεια από μόνα τους. Πολλά παιδιά επίσης, συνέχισαν να προσποιούνται ότι ο Άγιος Βασίλης ήταν πραγματικός γιατί αυτό ήταν διασκεδαστικό, γιατί δεν ήθελαν να ανακαλύψουν την αλήθεια τα μικρότερα αδέλφια ή φίλοι τους, γιατί φοβόντουσαν την απώλεια δώρων από τους γονείς αλλά και γιατί ήθελαν να τους «ξεγελάσουν» καθώς και εκείνοι είχαν πράξει το ίδιο. Επίσης, υποστήριξαν ότι θα πράξουν το ίδιο όταν και εκείνα γίνουν γονείς.
Από την άλλη μεριά ο γονείς που ρωτήθηκαν σχετικά με την αντίδραση τους όταν τα παιδιά τους έμαθαν ότι δεν υπάρχει Άη-Βασίλης δήλωσαν ότι νιώθουν ότι μια «μαγεία» χάθηκε από τις διακοπές, ενώ άλλοι ανέφεραν την απογοήτευσή τους ότι ορισμένα τελετουργικά που χαίρονταν με τα παιδιά τους (π.χ. «αφήνοντας γάλα και μπισκότα για τον Άγιο») θα σταματούσαν. Μόνο το 6% των γονέων δήλωσαν ότι ήταν χαρούμενοι. Εν ολίγοις, οι γονείς φάνηκαν να υπογραμμίζουν τη δική τους αγωνία όταν το παιδί μαθαίνει την αλήθεια. Οι γονείς που θυμήθηκαν ότι ήταν στενοχωρημένοι ως παιδιά όταν ανακάλυψαν την αλήθεια, δεν βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη δυσφορία όταν έλεγαν την αλήθεια στα παιδιά τους.
Ο Άγιος Βασίλης προφανώς εξακολουθεί να είναι η πιο διαδεδομένη μορφή μυθολογίας ως πραγματικότητα στον κόσμο των παιδιών. Η προηγούμενη βιβλιογραφία σχετικά με τις αντιδράσεις των παιδιών στην ανακάλυψη της αλήθειας για τον Άγιο Βασίλη περιέγραψε αρνητικές αντιδράσεις που κυμαίνονται από ήπιες έως μέτριες. Τα ευρήματα δείχνουν ότι η ανακάλυψη του παιδιού για την αλήθεια για τον Άγιο Βασίλη μπορεί να είναι πιο δύσκολο για τους γονείς να αποδεχτούν παρά για τα παιδιά τους.
Ωστόσο, είναι αρκετά τα οφέλη από την ύπαρξη αυτής της φιγούρας στη ζωή των μικρών παιδιών που δεν πρέπει να φοβόμαστε να υποστηρίζουμε την ύπαρξη του και είναι σίγουρα διασκεδαστικό να προσποιούμαστε και να αναπαράγουμε τα τελετουργικά που συνοδεύουν την εμφάνιση του. Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή των παιδιών και μαζί τους μοιραζόμαστε και εμείς λίγη από την μαγεία και την αγνότητα της παιδικής τους ψυχής και της φαντασίας τους….!!!!
Φρόσω Πατσού
Ph.D, M.Sc Ψυχολόγος – Αθλητικός Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτιδα Εθνικής Ομάδας Στίβου
πρ. Αθλήτρια Εθνικής & Ολυμπιακής Ομάδας Στίβου – OLY
Σχετικά άρθρα
