Εκτελώντας κινήσεις και αντιμετωπίζοντας καταστάσεις αγώνα σε ένα ασφαλές περιβάλλον όπως μπορεί να είναι η προπόνηση κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, βοηθάει το άτομο να μην αιφνιδιαστεί κατά τη διάρκεια του αγώνα και να αντιμετωπίσει με λιγότερο άγχος την όποια πιθανή στρεσογόνο κατάσταση. Επιπλέον, αθλητές/τριες που επηρεάζονται από αλλαγές, όπως για παράδειγμα καθυστέρηση στο πρόγραμμα, αλλαγή γηπέδου, μη πραγματοποίηση προκριματικού αγώνα, έχει φανεί ότι βοηθιούνται πολύ από την εκτέλεση ρουτινών. Οι έρευνες δείχνουν ότι η επανάληψη με σκοπό την αυτοματοποίηση βελτιώνει:
- Την αυτοσυγκέντρωση & την προσοχή
- Τα επίπεδα του άγχους
- Την αυτοπεποίθηση
- Την προσπάθεια
- Την ετοιμότητα & τη διέγερση
- Τα επίπεδα της ψυχολογικής ετοιμότητας
- Την αίσθηση της ψυχολογικής «ροής».
Οι ρουτίνες μαθαίνονται και συστηματοποιούνται κατά πρώτιστο λόγο στην προπόνηση προκειμένου να αποκτηθούν συνήθειες οι οποίες θα τελειοποιηθούν και θα χρησιμοποιηθούν αργότερα στον αγώνα. Ωστόσο και κατά τη διάρκεια του αγώνα αλλά και μετά από αυτόν μπορούμε να σχεδιάσουμε ρουτίνες για καλύτερη προσαρμογή του σώματος και του μυαλού.
Ανάλογα με το άθλημα, το επίπεδο του αθλητή αλλά και τις ανάγκες και προτιμήσεις του οι προπονητές θα πρέπει να δημιουργούν ρουτίνες προσαρμοσμένες στα παραπάνω. Σε αθλήματα που απαιτούν χαμηλά επίπεδα διέγερσης, οι ρουτίνες θα πρέπει να εστιάζουν στην χαλάρωση και στην αύξηση της προσοχής. Σε ότι αφορά στο επίπεδο, οι αρχάριοι αθλητές θα πρέπει να εστιάζουν στην τεχνική εφόσον όμως η κίνηση έχει καταμεριστεί σε επιμέρους κινήσεις, και οι οδηγίες να αφορούν μια κίνηση τη φορά. Αντίθετα οι πιο έμπειροι αθλητές οι οποίοι θεωρητικά έχουν αυτοματοποιήσει περισσότερο τις κινήσεις τους, μπορούν να εστιάζουν περισσότερο στο αποτέλεσμα της προσπάθειας τους μέσω των ρουτινών τους. Οι ατομικές προτιμήσεις παίζουν επίσης, σημαντικό ρόλο γι’ αυτό τα άτομα θα πρέπει να είναι ενεργά και να εκφράζουν τις επιθυμίες τους όταν δημιουργείται από τον προπονητή τους ένα πρόγραμμα δημιουργίας ρουτινών.
Η διάρκεια και η σταθερότητα είναι δύο πολύ σημαντικά στοιχεία της ρουτίνας. Αν και οι μικρότερης διάρκειας ρουτίνες μπορεί να είναι αποτελεσματικές, επιδιώκουμε να έχουμε περισσότερο χρόνο για την επανάληψη τους προκειμένου να γίνονται χωρίς πίεση. Σε ότι αφορά στη σταθερότητα, είναι πολύ σημαντικό να δεσμευόμαστε στις ρουτίνες μας και να τις επαναλαμβάνουμε ανεξάρτητα από τις περιστάσεις (αλλαγή γηπέδου, χρόνου προπόνησης κ.α.). Ωστόσο, πρέπει να έχουμε πάντα μια εναλλακτική λύση ρουτίνας την οποία θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε περίπτωση που κάτι μπορεί να χρειαστεί να τροποποιηθεί και να αλλάξει. Η νοερή εξάσκηση με διάφορα σενάρια – αντίπαλοι, καιρός, θεατές – φαίνεται να είναι αρκετά βοηθητική.
Ένα πολύ καλό παράδειγμα για να κατανοήσουμε πώς δημιουργούμε ρουτίνες για τον αγώνα είναι το ακόλουθο:
Αν υπάρχει η δυνατότητα κάποιες προπονήσεις τις κάνουμε και στο ίδιο στάδιο.
Το ζέσταμα μας έχει την ίδια διάρκεια και την ίδια ένταση όπως στον αγώνα.
Χρησιμοποιούμε αναπνοές και κινήσεις που θα κάνουμε στον αγώνα.
Ο ρουχισμός μας (παπούτσια, ρούχα κ.τ.λ.) είναι ίδιος με αυτόν που θα χρησιμοποιήσουμε στον αγώνα.
Κατά τη διάρκεια των προπονήσεων φανταζόμαστε τους αντιπάλους που θα έχουμε στον αγώνα και εστιάζουμε την προσοχή μας στο να τους ξεπεράσουμε.
Χρησιμοποιούμε εκφράσεις αυτο-διαλόγου που είναι βοηθητικές και τις χρησιμοποιούμε και στον αγώνα.
Φρόσω Πατσού
M.Sc. Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτιδα Εθνικής Ομάδας Στίβου
Τηλ.: +306982892832
Lidor, R., Hackofort, D., & Schack, T. (2014). Perfrormance routines in sport meaning and practice. In A. Papaioannou, & D. Hackfort. Routledge Companion to Sport and Exercise Psychology (pp 480-494). London Routledge.
Σχετικά άρθρα
