Υπάρχει κακοποίηση των αθλητών;

Τα τελευταία είκοσι χρόνια πλήθος ερευνών αναφέρουν περιστατικά κακομεταχείρισης, (παρε)ενόχλησης ακόμη και απειλών αθλητών/τριων από προπονητές κυρίως, αλλά, και από αθλητικούς παράγοντες και συναθλητές. Πρόσφατα η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αναγνώρισε τα δικαιώματα των αθλητών για ένα ασφαλές και υγιές αθλητικό περιβάλλον, υποστηρίζοντας ότι όλοι πρέπει να καταγγέλλουν περιστατικά βίας και κακομεταχείρισης όταν αυτά πέφτουν στην αντίληψη τους. Οι ομοσπονδίες οφείλουν να ενημερώνονται και να έχουν ειδικευμένο προσωπικό ώστε να αντιμετωπίζονται τέτοια φαινόμενα.

Το πείραγμα, η ειρωνεία, το χτύπημα, οι κλωτσιές, οι προσβολές, ο σεξισμός, οι φωνές, το μη ενδιαφέρον, η απομόνωση, η επιμονή σε εξαντλητικές δίαιτες, η άρνηση για συνεργασία με ειδικό επιστημονικό προσωπικό, η μη αναγνώριση των δικαιωμάτων του αθλητή, ο εξαναγκασμός για υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών, η εξαντλητική προπόνηση πέρα από τα όρια και η σύναψη σχέσεων προσωπικών και ερωτικών υπό τη μορφή εκμετάλλευσης, απειλής και πίεσης, είναι μερικά από τα παραδείγματα τα οποία υποδηλώνουν αντίστοιχα κακομεταχείριση, ενόχληση, απειλή και μείωση της προσωπικότητας του αθλητή. Ειδικά στις περιπτώσεις ανηλίκων ατόμων όλα τα παραπάνω έχουν ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα.

Σε μια έρευνα του Parks το 1995, η οποία αριθμούσε 138 αθλητές ηλικίας από 11-25 ετών αναφέρεται ότι το 47% των αθλητών έχουν δεχτεί ενόχληση με τη μορφή κοροϊδίας, εξευτελισμού και προσβολών ενώ σε ανάλογη Καναδική έρευνα μεταξύ 1100 αθλητών οι οποίοι ανήκαν σε συλλόγους των πανεπιστημίων αναφέρεται ότι το 57% των αθλητών είχαν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση από μεγαλύτερους συναθλητές και προπονητές.

Ως παράγοντες κινδύνου στη βιβλιογραφία αναφέρονται το άθλημα, η εμπιστοσύνη των γονέων προς τον προπονητή, το υπόβαθρο (κουλτούρα) του ίδιου του αθλήματος, ο σεξουαλικός προσανατολισμός αλλά και η προσωπικότητα του αθλητή. Οι συνέπειες από τις προαναφερθείσες συμπεριφορές είναι σοβαρές και πολλές φορές ολέθριες όχι μόνο τη στιγμή που συμβαίνουν, αλλά, και για αρκετά χρόνια μετά. Κατάθλιψη, άγχος, συναισθηματική αστάθεια, επικοινωνιακά προβλήματα, θυμός, βία, διατροφικές διαταραχές, τραυματισμοί, εξουθένωση είναι μερικές από τις συνέπειες που έχουν καταγραφεί στη βιβλιογραφία.

Οι ειδικοί του αθλητισμού έχουν πολύ μεγάλη ευθύνη και θα πρέπει να ενημερώνονται και να ξέρουν πώς να ενεργήσουν σε περιστατικά τέτοιου είδους. Επιπλέον, οι ομοσπονδίες οφείλουν να ενημερώνουν και να ενεργούν προς όφελος των αθλητών, εντάσσοντας στο επιστημονικό τους προσωπικό, συνεργάτες, οι οποίοι είναι γνώστες και οφείλουν να μεριμνούν για τα παραπάνω.

Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση που αναφερθεί από κάποιον αθλητή περιστατικό κακομεταχείρισης, παρενόχλησης ή απειλής από άλλο άτομο

• Ακούστε προσεχτικά και ήρεμα αυτά που αναφέρονται. Ο αθλητής έχει καταρχήν ανάγκη να νιώσει ότι εισακούγεται. Καταγράψτε άμεσα τη συζήτηση με όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε για μελλοντική έρευνα πιθανά από τις αρχές.
• Μερικοί αθλητές έχουν ανάγκη να προστατέψουν τα άτομα από τα οποία δέχτηκαν την παρενόχληση, γιατί είναι άτομα που αγαπούν και εκτιμούν, γι’ αυτό μη σχολιάσετε αρνητικά τα συγκεκριμένα άτομα. Είναι πιθανό ο αθλητής να σταματήσει φοβούμενος το κακό που θα προκαλέσει. Απλά ρωτήστε και καταγράψτε λεπτομερώς.
• Ενθαρρύνετε τον αθλητή να μιλήσει όσο πιο πολύ μπορεί για αυτά που νιώθει για το όποιο περιστατικό έχει συμβεί προσφέροντας του ένα ασφαλές περιβάλλον.
• Υπενθυμίστε στο άτομο που έχετε απέναντι σας ότι δεν ευθύνεται για όσα έχουν συμβεί και ότι έπραξε σωστά που σας εμπιστεύτηκε και σας μίλησε. Αναφέρεται το γεγονός και ενημερωθείτε για όλες τις νόμιμες ενέργειες στις οποίες μπορείτε και πρέπει να προβείτε.
• Παροτρύνετε τον αθλητή/τρια να συμβουλευτεί ειδικό χωρίς να ντρέπεται και να καθυστερεί.

Ακόμη και αν υποψιάζεστε από τα συμπτώματα αλλά δεν σας έχει καταγγελθεί επίσημα γεγονός, οφείλεται να ενημερώσετε τις ειδικές υπηρεσίες και εκείνους που πρέπει, προκειμένου να διερευνήσουν και να επέμβουν έγκαιρα, ειδικά εάν πρόκειται για περιπτώσεις ανηλίκων αθλητών/τριων. Ο αθλητικός ψυχολόγος οφείλει να ενημερώνει τους αθλητές/τριες για τα δικαιώματα τους, να ενισχύει την αυτοπεποίθηση τους και να διαμορφώνει την προσωπικότητα τους, εκπαιδεύοντας τους να έχουν πάντα ως κύριο στόχο την υγιή ανάπτυξη τόσο των σωματικών όσο και των συναισθηματικών πτυχών του εαυτού τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Crooks, C.V., & Wolfe, D.A. (2007). Child abuse and neglect. In: Mash EJ, Barkley RA, eds. Assessment of Childhood Disorders. 4th ed. New York, NY: Guilford Press; 1–17.
Kirby, S. (1995). Not in my backyard: sexual harassment and abuse in sport. Can Womens Stud. 15, 58–62.
Ferrington, D.P. (1993). Understanding and preventing bullying. Crime Justice. 17, 381–458.
Smith, M.D. (1974). Significant others’ influence on the assaultive behaviour of young hockey players. Int Rev Sociol Sport. 9, 45–58.
Stirling, A.E., Bridges, E., Cruz, L., & Mountjoy, L. (2011). Canadian Academy of Sport and Exercise Medicine. Clinical Journal of Sport Medicine, 21, 385–391.
Stirling, A,E., & Kerr, G.A. (2009). Abused athletes’ perceptions of the coach-athlete relationship. Sport Society, 12, 227–239.
Valoriote, T.A. (1986). The development model in Canadian sport. In: Weiss M, Gould D, eds. The 1984 Olympic Scientific Congress Proceedings. Sport for Children and Youth. Chicago, IL: Human Kinetics Publishers, 10, 201–205.